جاپای بوم شناختی؛ رویکردی نو برای سنجش اثرات زیست محیطی (مفهوم، کاربرد و سنجش آن)

Authors

محمدرضا رضوانی

دانشیار دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران محمد سلمانی

استادیار دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران علی قنبری نسب

دانشجوی دکتری جغرافیا دانشگاه تهران حمیدرضا باغیانی

دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا دانشگاه تهران

abstract

رشد فزاینده ی جمعیّت در سال های اخیر و به تبع آن افزایش و تغییر الگوی مصرف، فشار بر محیط طبیعی و منابع آن را افزایش داده است. از آنجا که تجدیدپذیری برخی از این منابع صدها سال به­طول می انجامد و برخی نیز غیر قابل تجدید است، ادامه­ی این روند سبب می شود که محیط طبیعی توان تأمین نیازهای جمعیّت را نداشته باشد و به مرور زمان دچار روند نزولی گردد. از طرف دیگر تمام نیازهای مصرفی مراکز سکونتگاهی منطبق با توان اکولوژیکی موجود در آن ها نیست، به همین دلیل برای تأمین این نیازها، منطقه­ی پشتیبان مورد نیاز است. با توجه به مفاهیم توسعه­ی پایدار، ظرفیت محدود منابع زمین و همچنین نیازهای اساسی جمعیّت، تعیین میزان مصرف و وسعت اراضی پشتیبان مورد نیاز جهت برنامه ریزی مطلوب با رویکرد آینده نگرانه ضروری به نظر می رسد. در همین راستا شناخت و تحلیل مفهوم جاپای بوم­شناختی[1] و روش های سنجش آن به­عنوان ابزاری برای اندازه گیری پایداری فعالیت های انسانی اهمیت بسیاری دارد. هدف تحقیق حاضر شناخت مفاهیم، نحوه سنجش، کاربرد و در نهایت تحلیل و ارزیابی روش جاپای بوم شناختی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و با بهره گیری از مقالات و تحقیقات انجام شده در کشورهای مختلف جهان است. یافته ها حاکی از آن است که علی­رغم محدودیّت ها و دشواری های محاسبه جاپای بوم شناختی و برآورد اراضی پشتیبان، این روش می تواند چارچوب مناسبی برای سنجش و ارزیابی آثار زیست­محیطی در راستای توسعه­ی پایدار باشد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

جاپای بوم¬شناختی؛ رویکردی نو برای سنجش اثرات زیست¬محیطی (مفهوم، کاربرد و سنجش آن)

     رشد فزاینده‌ی جمعیّت در سال‌های اخیر و به تبع آن افزایش و تغییر الگوی مصرف، فشار بر محیط طبیعی و منابع آن را افزایش داده است. از آنجا که تجدیدپذیری برخی از این منابع صدها سال به­طول می‌انجامد و برخی نیز غیر قابل تجدید است، ادامه­ی این روند سبب می‌شود که محیط طبیعی توان تأمین نیازهای جمعیّت را نداشته باشد و به مرور زمان دچار روند نزولی گردد. از طرف دیگر تمام نیازهای مصرفی مراکز سکونتگاهی منطب...

full text

بنیانهای بوم شناختی زمین ( ویژگیهای زیست محیطی هیدروسفر )

آب نیز چون خاک اهمیت خود را گذشته از معروفیت آن به "مایه حیات " با افزایش جمعیت انسانی بیشتر ظاهر می سازد . اشغال 3/2 سطح زمین توسط آبها و کشیده شدن موجودات زنده از دنیای آبها به دنیای خشکیها که خود نشان از نقش بنیادی در ساختار حیات دارد ، اهمیت آنرا بیشتر آشکار می سازد و به این دلیل انسانها خیلی زودتر از خاک به اهمیت آب پی برده و به شناسایی آن همت گماشته و در این راستا و در صد سال گذشته ، است ...

full text

بنیانهای بوم شناختی زمین ویژگیهای زیست محیطی خاک (پدوسفر)

بیوسفر زمین در شکل گیری قابلیت زیستی خود در حد نسبتاً زیادی به خاک که عمدتاً حاصل تاثیرات متقابل عناصر اتمسفری و عواملی اقلیمی از یک طرف و پوسته جامد زمین یا سنگ مادر از طرف دیگر می باشد‘ مدیون است. این ماده یا بستر‘ پدیده مهمی از طبیعت و ابزار بسیار ضروری برای انسان در تامین نیازهای زیستی است. در تشکیل این لایه مهم دارای حیات علاوه بر عوامل دیگر‘ مهمترین نقش بر عهده آب هوا و سنگ مادر است. این دو...

full text

ارزیابی اثرات زیست محیطی ساختمان با استفاده از سامانه جای پای بوم شناختی

بدون استفاده از ابزارهای ارزیابی محیطی، وضع استاندارد و پایش محیطی امکان‌پذیر نیست و نمی‌توان پیامدهای فعالیت انسان را پیش بینی نمود. به‌همین دلیل امروزه رهیافت‌های ارزیابی محیطی نقش مهمی در طراحی و برنامه‌ریزی پروژه‌های بزرگ بازی می‌کنند. از میان این رهیافت‌ها، رهیافت جای پای بوم شناختی در حوزه‌های مختلف از جمله صنعت ساختمان مورد توجه قرار گرفته است. جای پای بوم شناختی تکمیل کننده روش‌هایی مان...

full text

ارزیابی جاپای بوم شناختی وسایل حمل و نقل شهری؛ رویکردی نوین به منظور برنامه ریزی حمل و نقل پایدار

            با گسترش مفهوم توسعه پایدار در سطح بین المللی، دانشمندان مدل‌های کمی و کیفی متعددی برای اندازه گیری توسعه پایدار جوامع و شهرها ارائه نموده‌اند. یکی از این شاخص‌ها که توجه بیشتری را در سطوح آکادمیک، سیاسی و آموزشی به خود جلب کرده، ارزیابی جاپای بوم شناختی (EFA) است. رشد روز افزون جمعیت شهر ارومیه و در پی آن ازدیاد تعداد وسایل نقلیه درون شهری، مشکل حمل و نقل و ترافیک را به یکی از اصلی...

full text

سنجش حضور علمی کشورهای خاورمیانه در وب؛ رویکردی نو

هدف: وجود منابع علمی در وب معیاری به دست می دهد که می توان از آن به منظور ارزیابی علمی بهره برد. هدف اصلی مقاله بررسی رابطه تعداد فایل­های غنی در وب و تعداد مدارک کشورهای خاورمیانه در پایگاه اسکوپوس است. روش پژوهش:از اواسط دهه 1990 حوزه پژوهشی جدیدی به نام وب سنجی بر پایه ی روش های کتابسنجی و اطلاع سنجی به وجود آمد. وب سنجی، تحلیل کمی پدیده وب با استفاده از روش های اطلاع سنجی است. این مقاله در ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
جغرافیا و توسعه

جلد ۸، شماره ۲۰، صفحات ۱۴۵-۱۶۶

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023